Сэцэн-хан

Сэцэ́н-хан — титул младшей ветви потомков Гэрэсэндзэ от его сына Амина, получившего уделы (монг. отог) Хурээ и Цоохор. Вместе с другими потомками Гэрэсэндзэ, носившими титулы ханов Дзасагту и Тушэту, правили в Халхе.

Сэцен-ханский аймак (Sezen Kan) на карте империи Цин в 1911 году.

Аймак Сэцэн-ханов располагался в восточной части Халхи. В 1633 году правители аймака приняли ханский титул. В 1636 потерпели сокрушительное поражение от империи Цин, в результате чего аймак длительное время переживал упадок, а династия Сэцэн-ханов утратила самостоятельное влияние на дела Халхи, ориентируясь в своей политике на Тушэту-ханов. В 1688 вместе с другими халхасскими ханами перешли в подданство империи Цин. В мае 1691 года на Долоннорском съезде принесли присягу императору Канси, после чего наследственная власть Сэцэн-ханов над их аймаком закончилась. Как наиболее лояльная маньчжурам династия, Сэцэн-ханы сохранили ханский титул, однако их власть распространялась только на собственный хошун. Власть же в аймаке перешла к собранию родовых представителей — чуулгану, во главе с даргой. Чуулган аймака собирался в местности Хэрлэнбарс хото. Несмотря на то, что на вакантную должность дарги чаще всего назначались совершеннолетние Сэцэн-ханы, в своём ханстве они превратились в primi inter pares («первые среди равных»).

Административное деление аймака Сэцэн-ханов

Название хошунаГод образованияКоличество сумТитул дзасагаПервый владетельДинастическая связь
Сэцэн ханы хошуу16912ханСономдоржсын Илдэнравдана
Зуун гарын дундад хошуу16912доро-и цзюньванНамжилсын Норбо
1755хошо-и циньванБайаршидсын Доржжида, сына Намжила
Дундад баруун хошуу16914гуса-и бэйсэПунцукилдэнсын Норбо
1696доро-и цзюньванПунцукилдэнсын Норбо
Баруун гарын дундад хошуу16911доро-и бэйлэЦэвтансын Дамбы, сына Бадмадши, сына Шолоя
Дундад адаг хошуу16913гуса-и бэйсэДарьсын Мажарилдэна, сына Шолоя
Дундад зуун хошуу16912,5гуса-и бэйсэБодьжавсын Шолоя
Зуун гарын омнод хошуу16911,5тушээ гунЦэвтэнсын Гармы, сына Бумбы, сына Шолоя
Дундад хойт хошуу16911,5туслагч гунЦэвтэнсын Шолоя
Дундад омнод хошуу16915тэргуун зэргийн тайжАнандсын Шолоя
Баруун гарын омнод хошуу16911,5тэргуун зэргийн тайжЦэрэндашсын Зайсана, сына Лавира, сына Шолоя
Зуун гарын хойт хошуу16912,5тэргуун зэргийн тайжЦэрэндашсын Данжина, сына Цосхива, сына Шолоя
Баруун гарын хойт хошуу16913тэргуун зэргийн тайжГуржавсын Данжина, сына Цосхива, сына Шолоя
Дундад адгийн дэд хошуу16951,5тэргуун зэргийн тайжТуулайсын Мэргэна, сына Бабы
Дундад зуун омнод хошуу16971тэргуун зэргийн тайжГонцогсын Данжина, сына Ананда, сына Шолоя
Дундад баруун хойт хошуу16970,5тэргуун зэргийн тайжЛувсансын Дайчина, сына Бабы
Зуун гарын зуун хошуу17011,5тэргуун зэргийн тайжЭрдэнэсын Норбо
Зуун гарын баруун хошуу17011тэргуун зэргийн тайжЦойжамссын Норбо
Баруун гарын зуун хошуу17010,5тэргуун зэргийн тайжГэндэнсын Норбо
Зуун гарын хойт адаг хошуу17111,5тэргуун зэргийн тайжДорждашсын Данжина, сына Цосхива, сына Шолоя
Баруун гарын дундад баруун хошуу17121,5туслагч гунЦэрэнванбусын Цэвэна, сына Бадмадши, сына Шолоя
Баруун гарын дундад зуун хошуу17131тэргуун зэргийн тайжЦойжирсын Цэрэндаша, сына Цабура, сына Шолоя
Дундад адгийн баруун хошуу17351тэргуун зэргийн тайжВанжилжавсын Норбо

Сэцэн-ханы

  • Амин, род.1536, сын Гэрэсэндзэ Джалаир-хунтайджи халхасского, Дурахал-ноён отоков Хурээ и Цоохор 1549
  • Шолой, род. 1577, сын Муру Буйми, сына Амина , Далай-жинон отоков Хурээ и Цоохор1633, Маха Саммади Гэгээн Сэцэн-хан 16331652
  • Баба, сын Шолоя, Сэцэн-хан 16521685
  • Норбу, сын Шолоя, Сэцэн-хан 16851687
  • Илдэнравдан, сын Норбу, Сэцэн-хан 16871688
  • Сономдорж, сын Илдэнравдана, Сэцэн-хан 16881711
  • Гуйцэн, сын Сономдоржа, Сэцэн-хан 17111728, ум.1730
  • Цэвэнбайнжур, сын Гуйцэна, Сэцэн-хан 17281733
  • Чойжав, сын Пунцукилдэна, сына Норбо, Сэцэн-хан 17331735
  • Гамарин, сын Гуйцэна, Сэцэн-хан 17351751
  • Манибазар, сын Гамарина, Сэцэн-хан 17511767
  • Цэвэнжав, сын Гамарина, Сэцэн-хан 17671788
  • Цэвэндорж, сын Цэвэнжава, Сэцэн-хан 17881795
  • Пунцукдорж, сын Цэвэндоржа, Сэцэн-хан 1795
  • Санжайдорж, правнук Чойжава, Сэцэн-хан 17961800
  • Махашири, правнук Гуйцэна, Сэцэн-хан 18001807
  • Энхтур, сын Махашири, Сэцэн-хан 18071817
  • Артасэд, сын Энхтура, Сэцэн-хан 18171874, улясутайский цаньцзан дачэнь 18451861, ургинский монгольский баньши дачэнь 18611874
  • Цэрэндорж, сын Артасэда, Сэцэн-хан 18741893
  • Дэмчигдорж, сын Цэрэндоржа, Сэцэн-хан 18931910
  • Навааннэрэн, Сэцэн-хан 19101937

Дзасаки хошуна Зуун гарын дундад

  • Намжил, сын Норбу, засаг-ун доро-и цзюньван 16911721
  • Гамариндорж, сын Намжила, засаг-ун доро-и цзюньван 17211732
  • Доржжил, сын Намжила, засаг-ун доро-и цзюньван 17321740
  • Байаршид, сын Доржжила, засаг-ун доро-и цзюньван 17401755, засаг-ун хошо-и циньван 17551781
  • Гонцогжав, сын Байаршида, засаг-ун хошо-и циньван 17811790
  • Дармашир, сын Гонцогжава, засаг-ун хошо-и циньван 17901814
  • Манибазар, сын Дармашира, засаг-ун хошо-и циньван 18141825
  • Цэрэндорж, сын Манибазара, засаг-ун хошо-и циньван 18251857
  • Намжилдондуб, сын Цэрэндоржа, засаг-ун хошо-и циньван 18571902

Дзасаки хошуна Дундад баруун

  • Пунцукилдэн, сын Норбо засаг-ун гуса-и бэйсэ 16911696, засаг-ун доро-и цзюньван 16961727
  • Чойжав, сын Пунцукилдэна, засаг-ун доро-и цзюньван 17271735, Сэцэн-хан 17331735
  • Дэмчиг, сын Чойжава, засаг-ун доро-и цзюньван 17351780
  • Цэвэндорж, сын Дэмчига, засаг-ун доро-и цзюньван 17801781
  • Санжайдорж, сын Цэвэндоржа, засаг-ун доро-и цзюньван 17811811, Сэцэн-хан 17961800
  • Баточир, сын Санжайдоржа, засаг-ун доро-и цзюньван 18111821
  • Тохтогтулуй, сын Баточира, засаг-ун доро-и цзюньван 18211868
  • Манжбазар, сын Тогтохтулуя, засаг-ун доро-и цзюньван 18681884
  • Доржпалам, сын Манжбазара, засаг-ун доро-и цзюньван 1884

См. также

Литература

  • Ермаченко И. С. Политика маньчжурской династии Цин в Южной и Северной Монголии в XVII в. М.: Наука. Главная редакция восточной литературы, 1974—196 с
  • История Монгольской народной республики. Изд. 3-е. — М.: Наука. Главная редакция восточной литературы, 1983—660 с
  • История Эрдэни-дзу. Факсимиле рукописи / Пер. с монг., введ., комм. и прил. А. Д. Цендиной. М.: Издательская фирма «Восточная литература» РАН, 1999. — 255 с ISBN 5-02-018056-4
  • Лубсан Данзан. Алтан тобчи («Золотое сказание») / Пер. с монг., введ., комм. и прил. Н. П. Шастиной. М.: Наука. Главная редакция восточной литературы, 1973—439 с
  • Скрынникова Т. Д. Ламаистская церковь и государство. Внешняя Монголия. XVI — начало XX века. — Новосибирск.: Наука. Сиб. отд-ние, 1988. — 104 с ISBN 5-02-029353-9
  • Цааджин Бичиг («Монгольское уложение»): Цинское законодательство для монголов 1627—1694 гг. Монгольский текст. Введ., транслитерация монг. текста, пер. и комм. С. Д. Дылыкова. М., 1998
  • Шара туджи: Монгольская летопись XVII века. Сводный текст, пер., введ. и прим. Н. П. Шастиной. М.; Л., 1957.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.