Пригодич, Николай Григорьевич

Николай Григорьевич Пригодич родился 1 января 1953 года в деревне Лыще Пинского района (ныне — Брестской области).

После окончания филологического факультета Белорусского университета по специальности «белорусский язык и литература, русский язык и литература», работал преподавателем, старшим преподавателем и доцентом кафедры белорусского языка. С 1993 года руководит кафедрой истории белорусского языка.

В 1982 году защитил кандидатскую диссертацию на тему «Сложные прилагательные в старобелорусском языке» (под руководством доктора филологических наук профессора Л. М. Шакуна). В 2000 году защитил докторскую диссертацию на тему «Словосложение в истории белорусского языка», выпустил монографию «Словосложение в белорусском языке».

Основные направления исследований:

• проблемы исторического словообразования, словообразования в белорусском языке,
• графико-орфографические и палеографические особенности памятников белорусской письменности,
• инновационные процессы в современном белорусском литературном языке.

Участник научных конференций в Белоруссии, Венгрии, Польше, России, Украине.

Занимается составлением и разработкой учебно-методических изданий и документов, необходимых для учебного процесса в ВУЗе; участвовал в подготовке «Энциклопедии литературы и искусства Беларуси», «Белорусской энциклопедии» (в 18 томах), энциклопедий «Белорусский язык» и «Республика Беларусь».

Является председателем экспертного совета по языкознанию высшей аттестационной комиссии Республики Беларусь, членом секции филологии Учебно-методического объединения ВУЗов Республики Беларусь, членом ученого совета филологического факультета, заместителем председателя Комитета по присуждению премии имени В.Пичеты (филология), а также заместителем главного редактора журнала «Веснік БДУ» (серия IV), журнала «Роднае слова», членом редколлегии журнала «Беларуская мова і літаратура».

О научных достижениях Н. Г. Пригодича свидетельствуют многие научные работы, среди которых монографии «Шчодрасць слова» (1990), «Словаскладанне ў беларускай мове» (2000), словари «Асобна, разам, праз дэфіс: Слоўнік-даведнік» (1994), «Старабеларускі лексікон» (1997), «Пішам без памылак: асобна, разам, праз дэфіс» (2002), «Слоўнік сучаснай беларускай мовы» (2009, 2010)[1].

1. Складаныя прыметнікі ў старабеларускай мове: Аўтарэф. … канд. філал. навук. Мн., БДУ, 1982. 20 с.
2. Шчодрасць слова. Мн.: Народная асвета, 1990. 79 с.
3. Асобна, разам, праз дэфіс: слоўнік-даведнік. Мн.: Народная асвета, 1994. 256 с.
4. Беларуская мова: Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Opole (Польшча), 1998. 327 с. (У сааўт.)
5. Гістарычная граматыка беларускай мовы: зб. практыкаванняў. Мн.: БДУ, 1999. 219 с. (У сааўт.);
6. Словаскладанне ў беларускай мове. Мн.: БДУ, 2000. 227 с.;
7. Пішам без памылак: разам, асобна, праз дэфіс. Мн.: Парадокс, 2002. 256 с.;
8. Беларуская мова (прафесійная лексіка): тыпавая вучэбная праграма для выш. навуч. устаноў. Мн.: РІВШ, 2008. 28 с. (У сааўт.);
9. Слоўнік сучаснай беларускай мовы / Пад агульнай рэдакцыяй М. Р. Прыгодзіча, У. М._Завальнюка. Мн.: Нар. асвета, 2009. — 399 с. (Выд. 2. 2010 г.) (у сааўт.);
10. Беларуская мова ў працах замежных лінгвістаў. — Мн.: БДУ, 2010. — 184 с. (у сааўт.)
11. Графіка; Гістарызмы; Двухмоўны слоўнік; «Дз»; Дзеканне; «Дж»; Дыграф; Замежных слоў слоўнік // ЭЛіМБел. Т. 2. Мн., 1985. ;
12. Мовы народаў СССР; Мова-пасрэдніца; Мовы пісьменніка слоўнік // ЭЛіМБел. Т. 3. Мн., 1986.
13. Неалагізмы; Парны лік; Пасіўны слоўнік // ЭЛіМБел. Т. 4. Мн., 1987.;
14. «Для простых людей языка русского…» (Сымон Будны і яго «Катэхізіс») // Роднае слова. 1994. № 3.;
15. Гісторыя беларускага мовазнаўства; Гісторыя беларускай літаратурнай мовы; Карповіч Лявонцій // Беларуская мова: энцыклапедыя. Мн., 1994. С. 141—156, 254—255;
16. Гістарызм // Беларуская энцыклапедыя. Т. 5. Мн., 1997.;
17. Дзе Прыпяць, Ясельда і Піна… (З гісторыі Піншчыны) // Учёные Пинщины. Мн., 2003.; Дзе хвалі ціхаплыннай Вісліцы… (З лексікі гаворкі вёскі Лышча) // Роднае слова. 2003. № 1.;
18. «Азъ глаголю вамъ…» З гісторыі літар // Роднае слова. 2003. № 1-12. (Серыя артыкулаў);
19. Экзатызм; Экзатычная лексіка // Беларуская энцыклапедыя. Т. 18. Мн., 2004.;
20. І.І. Насовіч як беларускі лексікограф ХІХ ст. // Беларускае слова на скрыжалях гісторыі: матэр. навук. чыт., прысвеч. 100-годдзю з дня нарадж. праф. М. А. Жыдовіч. Мн., 2007. С. 62 −68;
21. Беларусіст з берагоў Дуная // Спадчына Івана Насовіча і беларускае мовазнаўства: матэр. навук. чытанняў, прысвеч. 220-годдзю з дня нарадж. І.І. Насовіча. Мн: Права і эканоміка, 2008. С. 92-97;
22. З жыццяпісу і гісторыі стварэння «Словаря белорусского наречия» І.І. Насовіча // Там сама. С. 16-28;
23. Да пытання аб азяранскай гаворцы (на матэрыяле фальклорна-дыялекталагічных запісаў Е.Раманава // Фальклорная спадчына Р.Шырмы і Г.Цітовіча: вопыт збіральніцкай, навуковай і папулярызатарскай дзейнасці ў кантэксце праблем адраджэння традыцыйнай культуры вёскі: матэр. ІV Міжнар. навук. канф. Мн.: Паркус плюс, 2008. С. 17-21. (У сааўт.);
24. «Списокъ именъ мужескихъ и женскихъ, несходныхъ съ именами русскаго языка» (1845) П.Шпілеўскага ў гісторыі беларускай анамастыкі // Дыялекталогія і гісторыя беларускай мовы: матэр. міжнар. навук. канф. Мн.: Права і эканоміка, 2008. С. 28-31. (У сааўт.);
25. Пад псеўданімам «Бhлоруссъ К. К.»: Пра адну з публікацый Каятана Касовіча // Роднае слова. 2008. № 8. С. 41-43;
26. A fehérorosz (belorusz) nyelv // Európai nyelvművelés. Budapest, 2008. С. 75-78. (У сааўт.); Шляхамі беларускага слова // Роднае слова, 2009, № 2. — с. 7 — 10;
27. З гісторыі вывучэння аказіянальнай лексікі беларускай мовы // Слова ў кантэксце часу: да 80-годдзя праф. А.І._Наркевіча: зб. навук. прац / пад агул. рэд. В.І. Іўчанкава. — Мн., 2009. — c. 320—324;
28. Патрыярх беларускага адраджэння: Да 150-годдзя з дня нараджэння Браніслава Эпімаха-шыпілы // Роднае слова, 2009, № 9. — с._36 — 38; Беларусіст з берагоў Дуная // Zoltán András. — Budapest, 2009. — c. 49 — 54;
29. Л. М. Шакун. Помнікі дзелавой пісьменнасці як крыніцы гісторыі беларускай літаратурнай мовы // Веснік БДУ, серыя IV, 2009. № 2. — с. 18 — 22;
30. Аказіяналізмы як крыніца папаўнення лексічнага саставу сучаснай беларускай мовы // Веснік БДУ, серыя IV, 2009. № 2. — с. 34 — 36.
31. Настаўнік, Вучоны, Грамадзянін // Беларускае слова: гісторыя і сучаснасць: зборнік артыкулаў па матэрыялах навуковых чытанняў, прысвечаных памяці прафесара А. І. Жураўскага (27 кастрычніка 2009 года, г. Мінск) / пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча; Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт; рэдкал.: М. І. Свістунова (адк. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Права і эканоміка, 2010. – С. 3 – 8.
32. Слоўнікавыя практыкаванні як сродак навучання роднай мове: Фанетыка. Арфаэпія. Графіка. Склад слова. Лексіка. Марфалогія. Правапіс. // Роднае слова, 2010, № 4. — С. 60 — 63; № 6. — С. 63 — 66 (у суаўт. з В. Раманцэвіч).
33. Лексікаграфічныя вопыты Паўла Шпілеўскага // Роднае слова, 2010, № 5. — С.35 — 38.
34. Даследчык беларускіх кітабаў Антон Антановіч // Роднае слова, 2010, № 6. — С. 34 — 35.
35. Беларуская мова ў працах замежных лінгвістаў. — Мн.: БДУ, 2010. — 184 с. (у суаўтарстве з А. А. Прыгодзіч).
36. Гэтай мовай я словы любові шапчу… // Красней В. П. Беларуская тэрміналогія: зб. арт. / Рэд. кал.: Э. А. Ялоўская (адк. рэд.) [і інш.]; навук. рэд. М. Р. Прыгодзіч. — Мінск: БДУ, 2011. — 216 с.: іл. — С. 3 — 8.
37. Беларуская мова ў працах лінгвістаў БДУ // Веснік БДУ, серыя ІV. — 2011, № 2. — С. 28 — 31.
38. Слову роднаму вернасць праз гады // Беларускае слова: дыялектнае і запазычанае: зб. арт. па матэрыялах навук. чытанняў, прысв. памяці дацэнта Еўдакіі Сцяпанаўны Мяцельскай (26 -- 27 крас. 2011 г., г. Мінск) / Рэд. кал.: М. І. Свістунова (адк. рэд.) [і інш.]; пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча; Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт. - Мінск: Права і эканоміка, 2011. - 180 с.- С. 3 - 8.
39. Да пытання аб храналогіі даследаванняў іншамоўных запазычанняў у беларускай мове // Беларускае слова: дыялектнае і запазычанае: зб. арт. па матэрыялах навук. чытанняў, прысв. памяці дацэнта Еўдакіі Сцяпанаўны Мяцельскай (26 -- 27 крас. 2011 г., г. Мінск) / Рэд. кал.: М. І. Свістунова (адк. рэд.) [і інш.]; пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча; Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт. -- Мінск: Права і эканоміка, 2011. -- 180 с.-- С. 146-- 149 (у суаўтарстве з А. А. Прыгодзіч).
40. Ад Статутаў ВКЛ да сённяшніх праблем беларускай мовы: Да 70-- годдзя Германа Бідэра // Роднае слова, 2011, № 10. — С. 37 (у суаўтарстве з А. А. Прыгодзіч).
41. Роднай мове ў набажэнстве быць ! // Святое Евангелле і праблемы перакладу на беларускую мову: Матэр. навук.- практ. канф. па абмеркаванні перакладу Святога Евангелля на сучасную беларускую літаратурную мову / Пад рэд. У. Завальнюка, М. Прыгодзіча. — Выданне 2-е, дапоўненае. — Мінск: Рымска-Каталіцкая парафія Святога Сымона і Святой Алены, 2011. — С. 32 — 34.
42. З гісторыі перакладу Евангельскіх тэкстаў на беларускую мову // Святое Евангелле і праблемы перакладу на беларускую мову: Матэр. навук.- практ. канф. па абмеркаванні перакладу Святога Евангелля на сучасную беларускую літаратурную мову / Пад рэд. У. Завальнюка, М. Прыгодзіча. — Выданне 2-е, дапоўненае. — Мінск: Рымска-Каталіцкая парафія Святога Сымона і Святой Алены, 2011. — С. 335—341.
43. На шляху да правапіснай нарматыўнасці // Беларуская арфаграфія: здабыткі і перспектывы: матэрыялы рэсп. навук.- практ. канф., прысвеч. 90 — годдзю БДУ, Мінск, 20 — 21 кастр. 2011 г. / Беларус. дзярж. ун-т [і інш.]; рэдкал.: М. І. Свістунова (адк. рэд.) [і інш.]; пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча. — Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2012. — С. 3 — 4.
44. Старабеларускія лексіконы як спроба графіка-арфаграфічнай кадыфікацыі мовы // Беларуская арфаграфія: здабыткі і перспектывы: матэрыялы рэсп. навук.- практ. канф., прысвеч. 90 -- годдзю БДУ, Мінск, 20 -- 21 кастр. 2011 г. / Беларус. дзярж. ун-т [і інш.]; рэдкал.: М. І. Свістунова (адк. рэд.) [і інш.]; пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча. -- Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2012. -- С. 77 -- 79.
45. З клопатам пра лёс славянскіх моў (да 70-годдзя прафесара Германа Бідэра) // Беларуская арфаграфія: здабыткі і перспектывы: матэрыялы рэсп. навук.- практ. канф., прысвеч. 90 -- годдзю БДУ, Мінск, 20 -- 21 кастр. 2011 г. / Беларус. дзярж. ун-т [і інш.]; рэдкал.: М. І. Свістунова (адк. рэд.) [і інш.]; пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча. -- Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2012. -- С. 157 -- 159 (у суаўтарстве з А. А. Прыгодзіч).
46. Міхал Саевіч як даследчык гаворак Беласточчыны // Супольнасць традыцыі — садружнасць у будучыні: беларуска-польскія моўныя, літаратурныя, гістарычныя і культурныя сувязі: зборнік навуковых артыкулаў / пад рэд. І. Э. Багдановіч, С. М. Запрудскага — Мінск: Кнігазбор, 2012. — С. 8 — 11.
47. Лінгвістычная купаліяна // Мова — літаратура — культура: VII Міжнародная навук. канфер., прысвеч. 130-годдзю з дня нараджэння Янкі Купалы і Якуба Коласа (27-28 верасня 2012 г., Мінск, БДУ): зб. арт. / пад агул. рэд. Т. І. Шамякінай. -Мінск: Выд. Цэнтр БДУ, 2012. — С. 198—202 (у суаўтарстве з А. А. Прыгодзіч).
48. Карл Гутшміт (Памяці вучонага) // Веснік БДУ. Серыя 4. Філалогія. Журналістыка. Педагогіка. 2012, № 1. С. 125—126.
49. Новы слоўнік беларускай мовы. (Рэц.): Піскуноў Ф. А. Вялікі слоўнік беларускай мовы: арфаграфія, акцэнтуацыя, парадыгматыка (каля 223 тысяч слоў). — Мінск: Тэхналогія, 2012. — XVI+1208 с.. Наклад 20 экз. // Роднае слова. 2012, № 4. — С. 51-52.
50. Не толькі для арабістаў… (Рэц.): Рукапісы татараў Беларусі канца XVII-- пачатку XXстагоддзя з дзяржаўных кнігазбораў краіны: каталог /склад.: М. У. Тарэлка, А. І. Цітавец; рэд. бібліяграф. зап. І. П. Гародка; рэдкал.: Н. Ю. Бярозкіна (і інш.). — Мінск: Беларуская навука, 2012. — 221 с. Наклад 200 экз. // Роднае слова, 2012, № 10. — С. 94. (У суаўт.).
51. І доўжыцца няхай шчасліва новы дзень… (Рэц.): Лепешаў І. Я. Перад змярканнем: зборнік артыкулаў.-- Гродна: «ЮрСаПринт», 2013. — 232 с., іл. // Роднае слова. 2013. № 5.-- С. 46.
52. Узнаўляючы даўніну, думаем пра будучыню (Рэц.): Дапаможнік для тых, хто навучаецца чытанню і пісьму. Факсімільнае выданне / адк. за выпуск А. А. Суша. — Мінск: ДУ «Нацыянальная бібліятэка Беларусі», 2012. — Тыраж 1 000 экз.; Суша А. А. Буквар у жыцці нашых продкаў (на беларускай, рускай, англійскай мовах). — Мінск: ДУ «Нацыянальная бібліятэка Беларусі», 2012. — 156 с. — Тыраж 1 000 экз. // Роднае слова, 2013, № 6. — С. 49.
53. Авторская неологизация в современных славянских языках (Філолагі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта ў праграме XVМіжнароднага з’езда славістаў) // Веснік БДУ, Серыя IV: Філал. Журн. Пед. 2013. № 1. — С. 4.
54. Індывідуальна-аўтарскія прыслоўі ў беларускай мове: асаблівасці словаўтварэння, функцыянальны статус // Веснік БДУ. Серыя IV: Філал. Журн. Пед. 2013. № 1. — С. 12-16. (Слова мае юбіляр).
55. У пошуках арфаграфічнага стандарту (Прадмова да пасмяротнага артыкула Ф. Піскунова ў раздзеле «Дыскусіі») // Веснік БДУ. Серыя IV: Філал. Журн. Пед. 2013. № 1. — С. 50-51.
56. Пра беларускую «трасянку» і не толькі … (Да юбілею Герда Генчэля) // Роднае слова. 2013. № 7. — С. 35-36 (У суаўтарстве з А. А. Прыгодзіч).
57. Авторская неологизация в современных славянских языках // XVМіжнародны з’езд славістаў (Мінск, 20-27 жніўня 2013 г.): тэзісы дакладаў. У 2 т. Т. 1. Мовазнаўства /рэдкал.: А. А. Лукашанец (і інш.). — Мінск: Беларуская навука, 2013. — С. 34.
58. Валье Николь. Бывае і так //Н. Валье. Мульти: новеллы. Киев, 2013. С. 132—140. (Пераклад М. Прыгодзіча).
59. Прадмова // Беларуская мова і мовазнаўства: XIX стагоддзе / пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча. Мінск: БДУ, 2013. — С. 3-4.
60. Хоць і не былі філолагамі па адукацыі // Беларуская мова і мовазнаўства: XIXстагоддзе / пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча. Мінск: БДУ, 2013. — С. 127—147.
61. Аўтарскія неалагізмы: ад аказіянальнасці да ўзуальна-нарматыўнай кадыфікацыі // Актуальныя праблемы мовазнаўства і лінгвадыдактыкі: зборнік матэрыялаў навук. канф. да 75-годдзя праф. Г. М. Малажай (Брэст, 15 сак. 2013 г.); рэдкал.: М. І. Новік (і інш.). Брэст: Альтернатива, 2013. — С. 11-14.
62. «Вялікі слоўнік беларускай мовы» Ф. Піскунова як спроба літаратурна-моўнай кадыфікацыі пазаслоўнікавай лексікі на пачатку XXIст. // Слова ў кантэксце часу: да 85-годдзя прафесара А. І. Наркевіча: зборнік навуковых прац / пад агул. рэд. В. І. Іўчанкава. У 2 т. Т. 1. — Мінск: Выдавецкі цэнтр БДУ, 2014. — С. 450—455.
63. Ён жыў у роднай мове, і ў ёй ён застанецца назаўжды … (Замест прадмовы) // Піскуноў Фёдар. Мова як сістэма: Правапіс у святле камп’ютарна-лінгвістычнага аналізу / склад.: К. Ф. Піскуноў, К. М. Пучынская; пад рэд. М. Р. Прыгодзіча. — Мінск: Рэдакцыя часопіса «Роднае слова», 2014. — С. 5-8.
64. Наступнік Івана Насовіча // Піскуноў Фёдар. Мова як сістэма: Правапіс у святле камп’ютарна-лінгвістычнага аналізу / склад.: К. Ф. Піскуноў, К. М. Пучынская; пад рэд. М. Р. Прыгодзіча. — Мінск: Рэдакцыя часопіса «Роднае слова», 2014. — С. 299—305.
65. (Критика и библиография) Завальнюк У. М., Прыгодзіч М. Р., Раманцэвіч В. К. Энцыклапедычны слоўнік рэлігійнай лексікі беларускай мовы. Мінск, 2013. 808 с. // Социология. 2013. № 4. С. 134—135.
66. «Вялікі слоўнік …» Фёдара Піскунова і кадыфікацыя пазаслоўнікавай лексікі // Роднае слова. 2014. № 5. — С. 32-34.
67. History of the Belarusian Language// Regional Devolopment and the Baltic Sea Region/ ed. T. Branka , A.Bernarciak. BUP, Uppsala University, 2014. S.29-35 (у суаўтарстве з Elena Korshuk, Sven Gustavsson).

• Орден Трудового Красного Знамени (1986)
• Нагрудный знак «Отличник образования Республики Беларусь» (2003)
• Почётные грамоты Совета Министров Республики Беларусь (2013), Министерства образования РБ, ВАК РБ, Белорусского университета.

• Культура Беларусі : энцыклапедыя. Т. 6 / рэдкал.: У. У. Андрыевіч (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларус. Энцыкл. імя П.Броўкі, 2015. — С. 226.
• Прафесары і дактары навук Беларускага Дзяржаўнага Універсітэта / Склад А. А. Яноўскі. — Мн.: БДУ, 2001. — С. 230.
• Республика Беларусь: энциклопедия: В 6 т. Т. 6 / Редкол.: Г. П. Пашков и др. — Минск : Беларус. Энцыклапедыя імя П.Броўкі, 2008. — С. 260.

• Биография на сайте БГУ